Nginx vs IIS – który serwer WWW wybrać dla aplikacji .NET?

Wybór serwera WWW dla aplikacji .NET bezpośrednio wpływa na wydajność, koszty, bezpieczeństwo i dostępność. Dwa najważniejsze rozwiązania to IIS oraz Nginx – każde reprezentuje inne podejście do obsługi ruchu i integracji z .NET.

Tradycyjnie IIS w systemie Windows natywnie hostuje .NET Framework i ASP.NET. Z kolei Nginx, lekki i oparty na zdarzeniach, jest standardem dla architektur o wysokiej współbieżności i zwykle działa jako reverse proxy przed Kestrelem w aplikacjach ASP.NET Core.

ASP.NET Core otworzył drogę do wdrożeń wieloplatformowych (Windows, Linux, macOS), co poszerzyło wybór między IIS a Nginx i umożliwiło przejście na nowoczesne architektury z Kestrelem.

Fundamentalne różnice architektoniczne i projektowe

IIS, ściśle zintegrowany z Windows Server, działa modułowo i obsługuje zarówno nowoczesne, jak i starsze technologie (np. klasyczne ASP). To zwiększa uniwersalność, ale też narzut.

Nginx został zaprojektowany pod kątem maksymalnej wydajności i stabilności. Asynchroniczny, zdarzeniowy model umożliwia obsługę dziesiątek tysięcy połączeń przy minimalnym zużyciu pamięci.

IIS oferuje bogaty graficzny interfejs (IIS Manager) i integracje z Active Directory. Nginx wymaga edycji plików konfiguracyjnych, ale zapewnia większą kontrolę i łatwą automatyzację.

Poniższa tabela syntetyzuje kluczowe różnice między IIS a Nginx:

Cecha	IIS	Nginx
Model architektoniczny	modułowy, procesowy, kompatybilność wsteczna	asynchroniczny, event-driven, lekki
Platforma	Windows Server	Linux, BSD, macOS, Windows
Obsługa .NET	natywnie: .NET Framework, ASP.NET, ASP.NET Core (in-/out-of-process)	reverse proxy do Kestrela (ASP.NET Core); brak natywnego hostingu .NET Framework
Zarządzanie	GUI (IIS Manager), web.config	pliki konfiguracyjne (nginx.conf), automatyzacja IaC
Bezpieczeństwo	Windows/AD, NTLM, Kerberos, RBAC	SSL/TLS, WAF (ModSecurity), rate limiting
Licencje/TCO	licencja Windows Server	open source (BSD-2), brak opłat licencyjnych
Statyczne pliki	poprawnie, większy narzut	bardzo szybkie serwowanie
Typowe zastosowania	legacy .NET Framework, integracje Windows/AD	wysoka współbieżność, Linux, kontenery, Kubernetes

Porównanie wydajności i skalowalności

Nginx osiąga bardzo wysoką przepustowość statyczną (ok. 123,26 MB/s) i świetnie radzi sobie z dużą liczbą równoległych połączeń. W testach dynamicznych notowano ok. 7 589 żądań/s przy medianie 25,8 ms.

IIS potrafi być bardzo wydajny, szczególnie w scenariuszach ASP.NET Core in-process, jednak wymaga starannej konfiguracji. Topologia wdrożenia ma kluczowy wpływ na wynik.

Poniżej orientacyjne wyniki dla typowych trybów hostingu ASP.NET Core (wartości zależą od sprzętu i konfiguracji):

Tryb/serwer	Wynik
Kestrel (Windows)	18 808 żądań/s
Kestrel (Linux)	10 667 żądań/s
IIS (ASP.NET Core in-process)	10 089 żądań/s
Nginx jako reverse proxy	3 509 żądań/s
IIS jako reverse proxy (out-of-process)	2 820 żądań/s

Przy wysokiej współbieżności Nginx skaluje się przewidywalnie i efektywnie. Dla mniejszych obciążeń oba serwery są wystarczające.

Integracja technologii .NET i wsparcie platformy

IIS to naturalny wybór dla organizacji w ekosystemie Microsoft: pełne wsparcie .NET Framework, ASP.NET i ASP.NET Core, integracja z Active Directory, izolacja application pools i zgodność ze starszymi stosami.

ASP.NET Core umożliwia wdrożenia wieloplatformowe z Nginx + Kestrel. To z kolei otwiera drogę do Docker i Kubernetes oraz obrazów o małym rozmiarze.

Dla legacy .NET Framework 4.x IIS pozostaje jedynym rozwiązaniem.

Konfiguracja, zarządzanie i łatwość użytkowania

IIS zapewnia przyjazny GUI, szybkie wdrożenia i konfigurację bez edycji plików. Sprawdza się w zespołach preferujących narzędzia graficzne.

Nginx konfiguruje się w plikach (np. nginx.conf) – to wymaga doświadczenia, ale ułatwia automatyzację (Ansible, Salt) i wersjonowanie zmian.

IIS oferuje ARR i URL Rewrite, Nginx – dyrektywy proxy_pass, upstream, location.

Bezpieczeństwo, uwierzytelnianie i kontrola dostępu

IIS integruje się głęboko z Active Directory, wspiera Windows Authentication (NTLM/Kerberos), RBAC i izolację pul aplikacji.

Nginx oferuje SSL/TLS, rate limiting, integrację z ModSecurity (WAF) i zwykle pełni rolę bramki bezpieczeństwa (SSL termination, filtrowanie żądań) przed Kestrelem.

Koszt całkowitego posiadania i rozważania finansowe

IIS wymaga licencji Windows Server (np. ok. 33,58 USD/rdzeń/mies. w modelu pay-as-you-go w Azure). Azure Hybrid Benefit może znacząco obniżyć koszty.

Nginx (BSD-2) jest bezpłatny, a instancje Linux w chmurze często są tańsze od Windows. TCO zależy jednak także od kosztów kompetencji i wsparcia.

W Azure rozwiązania .NET mogą być tańsze niż on-premises (do 54%), a rezerwacje (RI) i Azure App Service dodatkowo poprawiają ekonomię.

Wymagania systemowe, platformy i elastyczność wdrażania

IIS jest dostępny wyłącznie na Windows Server i świetnie współpracuje z produktami Microsoft (SQL Server, SharePoint, AD).

Nginx działa na wielu platformach, wspiera Docker i Kubernetes, co upraszcza wdrożenia wielośrodowiskowe.

ASP.NET Core + Kestrel umożliwia uruchamianie .NET na Linuksie i macOS; dla scenariuszy wymagających .NET Framework lub funkcji specyficznych dla Windows (COM interop, WF) pozostaje IIS.

Kestrel, reverse proxy i nowoczesne architektury

Kestrel to szybki, lekki serwer aplikacyjny dla ASP.NET Core. Połączenie Kestrel + ASP.NET Core często osiąga bardzo wysoki throughput.

W produkcji zaleca się reverse proxy (IIS, Nginx) przed Kestrelem: SSL termination, kompresja, cache, load balancing po stronie proxy; logika po stronie Kestrela.

Przykładowa minimalna konfiguracja Nginx jako reverse proxy przed Kestrelem na porcie 5000:

server {
listen 80;
server_name example.com;

location / {
proxy_pass http://127.0.0.1:5000;
proxy_http_version 1.1;
proxy_set_header Upgrade $http_upgrade;
proxy_set_header Connection keep-alive;
proxy_set_header Host $host;
proxy_cache_bypass $http_upgrade;
}
}

Serwowanie zawartości statycznej i dynamicznej

Nginx znakomicie serwuje pliki statyczne (np. 123,26 MB/s w testach) dzięki asynchronicznej architekturze.

IIS dobrze sprawdza się w scenariuszach, gdzie statyczne i dynamiczne treści są łączone w jednym stosie, co upraszcza operacje.

W nowoczesnych wdrożeniach treści statyczne trafiają do CDN (Azure CDN, CloudFront, Cloudflare), a serwery aplikacyjne skupiają się na logice.

Cache’owanie, kompresja i optymalizacja

IIS oferuje output caching i kompresję GZIP konfigurowane przez GUI lub web.config.

Nginx zapewnia elastyczne proxy_cache i szczegółową konfigurację gzip (gzip_comp_level, gzip_types, gzip_min_length), co efektywnie odciąża backend.

Monitorowanie, logowanie i diagnostyka

IIS integruje logi i zdarzenia z Event Viewer oraz metryki z Windows Performance Monitor; współpracuje z Azure Monitor i narzędziami APM.

Nginx łatwo wysyła dzienniki do centralnych systemów (syslog, ELK, Splunk, Datadog). Telemetrię aplikacyjną w ASP.NET Core zapewnia m.in. Application Insights.

Praktyczne scenariusze wdrażania i rekomendacje

Scenariusz 1: legacy aplikacje .NET Framework – utrzymując ASP.NET Web Forms/WCF/WWF, pozostajemy przy IIS; równolegle planujemy modernizację do ASP.NET Core.

Scenariusz 2: nowe aplikacje ASP.NET Core na Windows – wybór IIS in-process (wysoka wydajność) lub out-of-process (reverse proxy do Kestrela) zależnie od wymagań izolacji.

Scenariusz 3: nowe aplikacje ASP.NET Core na Linux – Nginx + Kestrel zapewnia wysoką wydajność, elastyczność i niski koszt licencji; naturalna droga do AKS/Kubernetes.

Scenariusz 4: migracja do ASP.NET Core – wzorzec Strangler Fig umożliwia stopniową migrację, łącząc IIS dla legacy i Nginx/IIS (reverse proxy) dla nowych funkcji.

Scenariusz 5: wdrożenia multiplatformowe – przy wymaganiu Windows/Linux/macOS i Docker najlepszy jest układ Nginx + Kestrel.

Wnioski i końcowe rekomendacje

Wybór między Nginx a IIS nie jest binarny – zależy od technologii, zespołu, kosztów i strategii modernizacji. IIS jest naturalny dla ekosystemu Microsoft i .NET Framework; Nginx + Kestrel dominuje w nowych, wieloplatformowych, konteneryzowanych wdrożeniach.

Przyszłość .NET to ASP.NET Core + Kestrel za reverse proxy (Nginx/IIS), zwłaszcza w środowiskach cloud-native i Kubernetes.

Przed wyborem stosu warto przeprowadzić krótką samoocenę obszarów krytycznych:

1. Stan portfolio (legacy vs. greenfield; .NET Framework vs. ASP.NET Core)
2. Kompetencje zespołu i preferencje operacyjne (GUI vs. IaC/automatyzacja)
3. Ambicje w obszarze konteneryzacji i Kubernetes
4. Cele kosztowe (licencje, TCO, rezerwacje w chmurze)
5. Wymagania bezpieczeństwa i integracji (AD, SSO, zgodność)

Kiedy wybrać IIS:

• Active Directory i Windows Authentication – wymagane natywne SSO, NTLM/Kerberos oraz polityki GPO;
• Legacy .NET Framework – krytyczne aplikacje w ASP.NET Web Forms/WCF lub zależności od COM/WF;
• GUI i prostota operacji – zespół preferuje IIS Manager i minimalną edycję plików;
• Spójność ekosystemu Microsoft – ścisła integracja z SQL Server, SharePoint, Dynamics.

Kiedy wybrać Nginx:

• Wysoka współbieżność i wydajność – ruch skokowy, dziesiątki tysięcy połączeń, niskie zużycie zasobów;
• Wieloplatformowość i kontenery – Linux, Docker, Kubernetes, standaryzacja konfiguracji IaC;
• Niższy TCO i elastyczność – brak kosztów licencyjnych, łatwa automatyzacja i skalowanie;
• Reverse proxy dla ASP.NET Core – SSL termination, kompresja, cache’owanie i load balancing.